Karaciğer Nakli

1.Karaciğer nakli nedir?

Karaciğer nakli hastalıklı karaciğerin çıkarılarak yerine kadavra (ölü) donörden yada canlı vericiden alınan yeni karaciğerin takılması işlemidir. Bu işlem sırasında yeni karaciğerin atardamar, toplardamar ve safra yolu bağlantıları ince dikişler aracılığı ile yapılmaktadır. Canlı vericiden alınan karaciğer 3 ay içerisinde kendisini büyütmektedir. Karaciğer naklini sadece bir ameliyat olarak düşünmemek lazım. Nakil sonrası hastalar ömür boyu yeni bir yaşama geçmekte ve düzenli kontrol altında tutulmaktadırlar.

2. Karaciğer nakline neden ihtiyaç duyulur?

Karaciğer nakline neden ihtiyaç duyulduğunu öğrenmek için öncelikle karaciğerin görevlerini bilmek zorundayız. Karaciğer aralarında, protein üretimi, kolesterol üretimi, karbonhidrat metabolizması, kan şekerinin düzenlemesi, toksik maddelerin safra içinde atılması, pıhtılaşma faktörlerinin üretimi, bağışıklık sistemi, vitamin depolanmasının da bulunduğu 500 civarı görevi yerine getirir.

Nakil için birinci neden, karaciğer yetmezliğidir. Karaciğerin yetmezliği akut ve kronik olarak 2’ye ayrılır. Her iki durumda da karaciğer nakline ihtiyaç duyulur. Akut karaciğer yetmezliği tamamen sağlıklı olan bir insanda virüsler, ilaç zehirlenmesi, mantar zehirlenmesi, otoimmün nedenler gibi nedenlerle aniden karaciğerin hasar almasına bağlı gelişen beklenmeyen durumlardır. Kronik yetmezlikler ise siroz hastalığıdır. Karaciğer sirozu yapan başlıca durumlar şunlardır; hepatit B,C, alkol, yağlanma, otoimmün hastalıklar, metabolizma hastalıkları, primer biliyer siroz. Gerek akut gerek kronik karaciğer yetmezliği hastaları potansiyel olarak karaciğer nakli adayıdır. Siroz hastalarında MELD puanı hesaplanır. Kan tahlil sonuçları üzerinde yapılan bu puanlama sistemi yetmezliğin derecesini ortaya koyar. MELD puanı 15 ve üzeri olması nakil zamanının geldiğini gösterir.

Diğer bir karaciğer nakli yapılan durum ise portal hipertansiyon komplikasyonları diye adlandırdığımız siroza bağlı karın içinde sıvı birikimi (asid), yemek borusundan varis kanamaları, şuur bulanıklığı gelişmesidir.

Karaciğer nakli bunun dışında karaciğer kanseri durumunda yapılabilir. Ancak her karaciğer kanserinde nakil yapmıyoruz. Karaciğerin primer kanserleri ‘’hepatosellüler kanser’’ ve ‘’kolanjiokanser’’ olarak 2 tiptir. Kolanjiokanserde karaciğer naklinin yeri yoktur. Hepatosellüler kanserlerde ise belirli kriteler vardır. Bu kriteleri sağlayan hastalarda karaciğer nakli yapılır. Bunlardan bazılarını özetlersek kanser karaciğer içinde sınırlı olmalıdır, metastaz yapmamış olmalıdır, ana damarları tutmamış olmamalıdır.

3.Karaciğer nakli nasıl yapılır.

Önce ters T şeklinde bir kesi ile karın açılır. Karaciğer diyafragmatik bağlardan kesilir ve serbestleştirilir. Karaciğere giren atardamar, portal ven ve karaciğerin ana safra yolu bağlanıp kesilir Karaciğer altından geçen vena kavadan sertbestleştirilir. Karaciğerin toplar damarları olan hepatik venlere klemp konularak hastalıklı karaciğer dışarı alınır. Ardından nakil yapılacak karaciğer karın içine konulur. Damar ve safra yolu bağlantıları yapılır. 2 adet diren konularak karın kapatılır.

4.Karaciğer nakli yapan doktor

5.Karaciğer nakli olanların yorumları

6.Karaciğer nakli sonrası süreç

Karaciğer nakli sonrası hasta ilk 1-2 gün yoğun bakımda tutulur, ardından özel odaya alınır. Hastaya bağışıklık sistemini baskılayan ilaçlar başlanır. Aynı zamanda anbiyotik, antiviral, safra sulandırıcı, kan sulandırıcı, mide koruyucu ilaçlar ilave edilir. Direnler sırası ile ilk 10 gün içinde çekilir. Hastanın hergün bakılan kan ilaç düzeyi ile ilaçlarının dozu ayarlanır. Eğitimi verilir. Ortalama 15-20 gün gibi bir süre sonunda hastalar taburcu edilir. Taburcu sonrası düzenli kontroller yapılır. İlk 1 ay haftada 2, sonra haftada 1, 3 ay sonunda 15 günde 1, 6 ay sonunda ayda 1, 1 yıldan sonra da her 3 ayda bir hastaların kan tahlil ve ilaç düzey sonuçlarına bakılarak ilaçları ayarlanır. Hastaların 2-3 ilacı ömür boyu devam edecektir.

Karaciğer nakli sonrası en çok görülen komplikasyon safra yolları sorunlarıdır. Özellikle canlı vericiden yapılan nakillerde bu oran %20-25 oranında gelişir. Safra yolu sorunu darlık yada kaçak şeklinde olabilir. Bu durum geliştiğinde PTK,ERCP gibi ameliyatsız tedaviler yada cerrahi olarak tedavi gerekir.

Karaciğer nakli sonrası ilaçlara bağlı bazı hastalarda yüksek tansiyon ve şeker yüksekliği gelişmektedir. Bazı hastalar ise nakil sonrası çok kilo almaktadırlar. Nakil edilen yeni karaciğerin yağlanmaması için hastaların kilo konusunda dikkatli olması gerekmektedir.

Karaciğer nakli sonrası hastalar 3. aydan itibaren işlerine dönebilmekte, cinsel hayatlarını ve günlük yaşamlarını eskisi gibi devam ettirebilmekte, çocuk doğurmak isteyen kadınlar 1 yıldan sonra hamile kalabilmektedirler.

7.Karaciğer nakli fiyatları

SGK sı olan hastalar herhangi bir ücret ödemezler. Ancak yabancı hastalara paket sunulur. Genellikle 3 haftalık alıcı ve verici süreçlerini kapsayan paketler hastalığın ve hastanın durumuna göre 50 bin dolardan başlamaktadır.

8.Karaciğer naklini SGK karşılar mı.

Evet SGK sı olan hastalarda karaciğer nakli öncesi ve sonrası da dahil herhangi bir ücret alınmamaktadır. Buna verici tetkikleri ve ameliyatı da dahildir.

9. Kadavra karaciğer nakli sırası, sıranın gelmesi ne kadar sürer?

Ülkemizde maalesef ki yeterli organ bağışı yoktur. Bağış oranı batı ülkelerinde milyon başına 40 iken ülkemizde 7 dir. Bu nedenle hastalara kadavra organ temininde çok büyük sıkıntılar yaşanmaktadır. Ülkemizde kadavra organ çıkarım ve dağıtımı sağlık bakanlığına bağlı ‘’Ulusal organ nakli koordinasyon merkezi’’ tarafından yürütülmektedir. Ülkemizde 8 adet ‘’Bölge koordinasyon merkez’’ vardır. Hastaların başvurduğu hastanelerin herbirisinin kadavra organ alımında bir sırası vardır ve herbir hastanın da ayrıca kendi hastanesinde bir sırası vardır. Ülkenin herhangi bir bölgesinde bir kadavra bağış olduğunda önce bölge içinde sıra hangi hastanede ise organ o hastaneye sunulur. Hastane puanı en yüksek hastayı çağırır. Ülkemizde ortalama 2500 civarı karaciğer nakli bekleme listesinde kadavra organ beklemekte olup yıllık ortalama 300 hasta ancak kadavradan nakil olabilmektedir. Bu nedenle 3 -5 yıl bekleyen hastalar olmaktadır. Maalesef çoğu hasta organ çıkmadan hayatını kaybetmektedir.

10. Karaciğer nakli olan kaç yıl yaşar?

Karaciğer nakli sonrası 1 yıllık yaşam oranı %90-95, 5 yıllık yaşam oranı %75, 10 yıl ve daha uzun yaşam oranı %60 dır. Karaciğer nakli sonrası %60 hasta normal bir hayat sürer.