SİROZ HASTALARINDA COVİD ÇOK DAHA ÖLÜMCÜL SEYREDİYOR

Mart ayında hakkında çok da fazla bir şey bilmediğimiz ve artık tüm dünyayı etkisi altına alan Covid-19 hastalığının birçok organı etkileyen aslında sistemik bir hastalık olduğu ortaya çıktı. Bu hastalıkta virüsün insan vücuduna giriş kapısı olarak kullandığı ACE reseptörlerinin damar endotelinde de bulunması nedeni ile sadece akciğerler değil beyin, kalp, karaciğer, böbrekler gibi bir çok organda bu hastalıktan etkilenmektedir. Covidenfeksiyonununa bağlı ölüm riski açısından 65 yaş üstü bireyler kadar kalp, karaciğer, böbrek hastalığı, hipertansiyon ve diyabet gibi kronik hastalığı olan bireylerde yüksek risk altındadırlar. Karaciğer sirozu olan hastaların zaten yarısından fazlasında yüksek tansiyon, diyabet, aşırı kilo gibi yandaş sorunlarda olması ve bu hastaların bağışıklık sistemlerinin düzgün çalışmaması nedeni ile risk daha da artmaktadır. 29 ülkeden toplanan verilere göre karaciğer sirozu olan hastaların covidenfeksiyonuna yakalanması halinde %90’ı hastaneye yatırılmak zorunda kalınmış, hafif sirozu olanların %19 u, orta derecede siroz hastalığı olanların %35’i, ileri derecede siroz hastalığı olanların ise %51’i maalesef hayatını kaybetmiş. Hastaların %46’sının karaciğer yetmezliği ilerlemiş. Bizimde bu süreçte covid geçirip karaciğer komasına girdiği için karaciğer nakli yaptığımız hastalarımız oldu. COVİDE YAKALANAN HER 3 KİŞİDEN 1’İNİN KARACİĞER ENZİMLERİ ARTIYOR. Bir çok organda bulunan ACE reseptörleri karaciğer içi safra yollarına ait hücrelerin %60’ında da pozitif bulunmuştur.COVİD-19’a yakalanan hastaların %30 kadarında yapılan kan tahlillerinde karaciğer enzimleri de yüksek saptanmakta. Bu yüksekliğin nedenine yönelik birkaç olası mekanizma mevcuttur. Sistemik olarak enfeksiyonun karaciğeri ikincil etkilemesi, altta ılımlı karaciğer hastalığı olanların virüs ile birlikte karaciğer değerlerinin bozulması, virüsün karaciğerde direkt hasar yapma yani hepatite yol açma ihtimali, sitokin fırtınasına bağlı karaciğerin etkilenmesi, karaciğer içi sinüzoid dediğimiz çok küçük damarlarda pıhtı oluşumu, yoğun bakımda yatan hastalarda solunum cihazına bağlı akciğere dönen kanda basınç artışı, covid tedavisi için verilen ilaçlar, kritik ve düşük tansiyonlu şoktaki hastalarda karaciğer kanlanmasının bozulması gibi bir çok neden karaciğer testlerinde bozulmaya yol açabilir. Kovid nedeni ile ölen hastalara yapılan otopsilerde bir çok hastada karaciğer içi küçük damarlarda pıhtı tıkaçları görülmüş ve karaciğer dokusunda PCR testi pozitif gelmiştir Karaciğerde ortaya çıkan hasar daha önce karaciğer hastalığı olmayan insanlarda geri dönüşlüdür ancak hali hazırda karaciğer sirozu olan hastaların bağışıklığının düşük olduğu ve virüse yakalanmaları durumunda hem hastalığı daha ağır geçirecekleri hem de mevcut karaciğer siroz bulgularının enfeksiyonun sistemik etkisi ile daha da kötüleşeceğini söyleyebiliriz.